O, Ağqoyunlular dövlətinin ən qüdrətli hökmdarı hesab olunur. 25 illik hakimiyyəti dövründə bir çox ölkələri özündən asılı vəziyyətə salmışdı.

Onews.az xəbər verir ki, onun dövründə İraqın bütün ərazilərini öz hakimiyyətinə tabe etdirmişdi. Türkiyənin bir hissəsi və Cənubi Qafqazda onun adına pullar kəsilirdi.

İranın böyük hissəsi və Suriya torpaqlarının yarısı onun dövlətinə tabe idi. Anası Azərbaycan tarixinin ilk qadın diplomatı Sara Xatundur.

Onews.az-ın “Araşdırma Redaksiyası” bu dəfə böyük Azərbaycan hökmdarı Uzun Həsənin həyat və hakimiyyət yolunu araşdırıb:

Əsl adı Həsən Əli oğlu Yuluqdur. Uzun Həsən 1453-cü ildən 1478-ci ilə qədər hökmdar taxtında əyləşir.

Ağqoyunlular sülaləsinin doqquzuncu tayfa başçısı idi. Uzun Həsən 1423-cü ildə Diyarbəkrdə anadan olur.

Əli bəy ibn Osman bəyin oğlu, Qara Yuluq Osman bəyin nəvəsidir. “Kitab-i Diyarbəkriyyə” kitabında babası Osman bəydən başlamaqla Bayandur xanın Uzun Həsənin 52-ci babası olması göstərilir.

O, uşaq yaşlarından yaxşı təhsil alır.

Yenicə yaranan Ağqoyunlu dövlətinin hərbi təlimlərində iştirak edir.
Venesiya diplomatı Ambrozio Kontarini Uzun Həsən haqqında yazırdı:

SİTAT: “Uzun Həsən çox yeyir, az qala fasiləsiz olaraq şərab içir və öz qonaqlarına qulluq etməyi sevir...”.

Diplomatın yazdıqlarına görə, onun yanında həmişə rəqqasələr və müğənnilər olurdu.

Onlar hökmdarın əmri ilə oxuyub-oynayırdılar.
SİTAT: “Ümumiyyətlə, o, şən xasiyyətli, arıq, ucaboy, qırmızısifət bir kişidir və üzündə tatar cizgiləri var”.

1453-cü il yanvarın 16-da Diyarbəkirə daxil olan Uzun Həsən qardaşı Cahangir Mirzənin qüvvələrini dağıdır. Cahangir Mirzə Mardinə qaçır.

Sonralar ağqoyunluların əsas rəqibi olan Qaraqoyunlu Cahanşahla ittifaqa girir. Osmanlılar Qaraqoyunlu Cahanşah Həqiqini və teymurilərdən olan Əbu Səidi Uzun Həsənlə mübarizəyə təhrik edirlər.

1467-ci ildə bütün bunların nəticəsində Cahanşah Təbrizdən öz qoşunu ilə Diyarbəkirə doğru hərəkətə keçir.

Osmanlı sultanı II Mehmed oğlu şahzadə Bayazidi ona köməyə göndərəcəyini vəd edir.

Düşmənin planlarından xəbər tutan Uzun Həsən gözlənilmədən Muş düzündə onların qarşısına çıxır.
Nəticədə Muş döyüşü baş verir.

Cahanşah məğlubiyyətə uğrayıb, geri çəkilir.
Uzun Həsən onu təqib edərək, gecə düşmənin Ərzincan yaxınlığındakı düşərgəsinə basqın edir. Qaraqoyunlu ordusunun qalıqları zərərsizləşdirilir.
Cahanşah Həqiqi öldürülür.

Uzun Həsən Xoy şəhəri yaxınlığında Cahanşahın Qaraqoyunlu dövlətini bərpa etmək istəyən oğlu Həsənəlini də məğlub edir.

O, Cahanşahın başını onun müttəfiqi Əbu Səidə, Həsənəlinin başını isə sultan II Mehmetə göndərir.

1468-ci ildə Uzun Həsən heç bir çətinlik çəkmədən Azərbaycanın cənubunu və Qarabağı tutur.

Qaraqoyunluların xeyli hissəsi ağqoyunlularla birləşir.
Təbriz Ağqoyunlu dövlətinin paytaxtı olur.
Beləliklə, Qaraqoyunlu dövləti süquta uğrayır.
Ağqoyunlu dövləti onu əvəz edir.

1478-ci ilin 5 yanvarında Uzun Həsənin özü də həyatla vidalaşır.
Onu özünün tikdirdiyi Nəsriyyə məscid kompleksində dəfn edirlər.
Bundan sonra həmin məscid "Həsən padşahın məscidi" adlanır.
Uzun Həsənin ölümündən sonra taxta oğlu Sultan Xəlil keçir.

Özgür Bəy