Erməni həmkarını mat qoyan Heydər Əliyev 1903-cü ilin xəritəsini niyə qarşı tərəfə bağışlamışdı?
1969-cu ilin mayında Ermənistan Azərbaycana qarşı növbəti ərazi iddiası qaldırır.
Onews.az xəbər verir ki, ermənilər bu dəfə Qazax və Ağstafa istiqamətində torpaq istəyirdilər.
Onlar əvvəlcə “örüş sahəsi” adı altında SSRİ Mərkəzi Komitəsinə məktub ünvanlamışdılar.
Sonra bu həyasızlıqlarını pik həddə çatdıraraq Qazax istiqamətində ərazi iddiası irəli sürmüşdülər.
Həmin günlərdə ölkənin başçısı Vəli Axundov idi.
SSRİ hökumətinin təzyiqi ilə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti 1969-cu il mayın 7-də ağılasığmaz qərar qəbul edir.
Ali Sovet Ermənistan SSR-lə sərhəd rayonlarının ərazilərindən 2 min hektardan çox torpağın Ermənistan SSR-ə verilməsi haqqında qərarı təsdiqləyir.
Qərar hələ 1938-ci il mayın 5-də qəbul olunmuşdu.
Amma belə bir riyakar qərar qəbul edilərkən Azərbaycan xalqının rəyi nəzərə alınmır.
1969-cu il iyulun 14-də Heydər Əliyev Azərbaycan SSR-in rəhbəri seçilir.
O, hakimiyyətə gələn kimi bu qərarın icrasını dayandırır.
Ulu öndər məsələyə yenidən baxmağı Moskva qarşısında təkidlə qoyur.
Belə sərt mövqe respublikanın yeni rəhbəri üçün təhlükəli idi.
Ancaq Heydər Əliyev Azərbaycan xalqının mənafelərini hər şeydən üstün tuturdu.
Ümummilli liderimiz təzyiqləri rədd edərək mövqeyindən dönmür.
Onun məntiqi, biliyi, bacarığı Moskvanı geri çəkilməyə vadar edir.
Erməni rəsmi dairələri yerində oturdulur.
Heydər Əliyev bu məsələnin bir ay müddətində uğurla nail olur.
O, həmin qərarı yerinə yetirməkdən imtina edir.
Moskvadakı bəzi qüvvələr və Ermənistan rəhbərləri qərarın həyata keçirilməsində çox israr etsələr də, siyasət dühası buna imkan vermir.
1969-cu ilin avqust ayında Heydər Əliyev Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin əməkdaşı, mütəxəssis Nadir Hüseynbəyovla görüşür.
Heydər Əliyev heç bir ay yox idi ki, Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi vəzifəsində işləyirdi.
Görüş iki saata yaxın davam edir.
N.Hüseynbəyov özü ilə 1903-cü ildə nəşr edilmiş xəritəni də gətiribmiş.
Ulu öndər həmin xəritəyə diqqətlə baxır.
Onu 1969-cu ildəki mövcud xəritə ilə müqayisə edir.
Heydər Əliyevi heyrət bürüyür.
SİTAT: “Aman Allah, heç olmazsa, bu millətə sənin rəhmin gəlsin, gör nə qədər torpağını əlindən alıblar”...
Bu görüşdən cəmi iki gün keçir.
Mərkəzi Komitədən Nadir Hüseynbəyova deyirlər ki, Heydər Əliyev qatarla Ağstafaya gedir.
Onun da ulu öndərlə birlikdə Ağstafaya getməyi tapşırılır.
Ulu öndər Hüseynbəyova xəbər göndərir ki, özü ilə bir sıra sənədləri, o cümlədən 1903-cü ilin torpaq xəritəsini də götürsün.
Qatar Bakıdan yola düşəndən bir az keçmiş xəbər edirlər ki, Heydər Əliyev Hüseynbəyovu yanına çağırır.
Aralarındakı söhbət iki saatdan artıq davam edir.
Heydər Əliyev sənədlərə, həmin xəritəyə yenə dönə-dönə diqqətlə baxır.
Qazax Rayon Partiya Komitəsinin birinci katibi Heydər Əliyevi qarşılayır.
Heyət Qazaxa, oradan da Azərbaycanla Ermənistanın sərhəddinə yola düşür.
Sərhəddə Ermənistan Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Anton Koçinyanın rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti Heydər Əliyevi gözləyirdi.
Heydər Əliyev Nadir Hüseybəyovdan bütün sənədləri və 1903-cü il xəritəsini alır.
Geri çevrilib Hüseynbəyova deyir ki, Qazax Rayon Partiya Komitəsində onu gözləsinlər.
Heydər Əliyev onu qarşılayanlarla Dilicana yola düşür.
Təxminən, üç saatdan sonra Heydər Əliyev Qazax RPK-ya gəlir.
Hüseynbəyovdan aldığı sənədləri qaytarır və 1903-cü ilin xəritəsini Ermənistan KP MK-nın birinci katibi Koçinyana bağışladığını deyir.
STAT: “Koçinyanla ümumi razılığa gəldik ki, heç bir sərhəd və mübahisəli məsələyə bundan sonra baxılmayacaq”...
Ermənistanda Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi Heydər Əliyevlə görüşə müstəsna əhəmiyyət verilirdi.
Əslində, bu görüş ermənilər tərəfindən bir növ kəşfiyyat xarakteri daşıyırdı.
Çünki Heydər Əliyev Ermənistan rəsmiləri üçün sirli şəxsiyyət idi.
Koçinyan görüşdən İrəvana qayıdan kimi, Ermənistan KP MK-nın bürosu toplanır.
Ermənilərin o zamankı rəhbəri qayğılı və dalğın görünür.
O, Heydər Əliyevlə görüşü barədə çox qısa məlumat verir.
Yerdən bir neçə nəfər Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 7 may 1969-cu il tarixli qərarının icrasına nə vaxt başlanacağı barədə suallar ünvanlayır.
Koçinyan bildirir ki:
SİTAT: “Ermənistanı və erməniləri sevən hər birinizdən xahiş edirəm ki, nə qədər Heydər Əliyev adlı adam var, heç bir sərhəd məsələsi və mübahisəli torpaq, ərazi iddiası qaldırmayın, bunu birdəfəlik yaddan çıxarın...
Ulu öndər məsələni birdəfəlik həll etmişdi...
Turan
