Panama kanalı iki okeanı – Sakit və Atlantik okeanını bir-biriylə birləşdirir. İlk dəfə kanalın tikilməsi ideyasını XVI əsrdə ispan Vasko Nunyes de Balboa vermişdir. O, su yolunun qısaldılması üçün bu kanalın tikintisini vacib sayırdı. Bu plan hətta Müqəddəs Roma imperiyasının imperatoru V Karlı da maraqlandırmışdı. Lakin bu plan üzərində işləyən komissiya bunu mümkünsüz hesab etmişdi.

Bu fantastik layihə XIX əsrdə reallaşdı. Fransa Coğrafiya Cəmiyyəti Ümumi Okeanlararası kanal şirkəti adlı böyük səhmdar cəmiyyəti təsis etdi. Fransızların bu işdə təcrübələri vardı; onlar bundan əvvəl Süveyş kanalını çəkmişdilər.

Onews.az Tikinti işləri 1881-ci ildə start götürdü, lakin bir neçə il sonra şirkət iflas etdi. Yalnız 1903-cü ildə ABŞ bu işi davam etdirməyi qərara aldı. 11 il sonra, yəni 15 avqust 1914-cü ildə kanaldan ilk gəmi (“Enkon” paroxodu) keçid etdi. Lakin kanalın rəsmi açılışı 6 il sonra – 12 iyun 1920-ci ildə baş tutdu. Tikintiyə 640 milyon dollar vəsait xərclənmişdi. Kanalın uzunluğu 81.6 kilomter, dərinliyi 12.5 metrdir. Kanal vasitəsilə bir okeandan digərinə gəmi 7-8 saata keçir. Maksimal keçid tutumu sutkada 48 gəmidir. 2010-cu ildə kanaldan yubiley – milyonuncu gəmi keçdi.

Kanalın tikintisi müddətində on minlərlə işçi ya xəstəlikdən, ya da bədbəxt hadisələrdən həyatını itirmişdi. Tədqiqatçılar bu barədə dəhşətli rəqəm deyirlər: kanalın bir kilometrinin tikintisi zamanı orta hesabla 400 insan qurban gedirdi.

13 oktyabr 1913-cü ildə Qamboa şəhəri yaxınlığında dəhşətli partlayış baş verdi. Bu, iki okean arasında olan maneələrin məhv edilməsi idi. Düyməni isə şəxsən ABŞ prezidenti Vudro Vilson basmışdı. O, öz kabinetində oturaraq bu işi görmüşdü.(Kabinetdən partlayışın ediləcəyi əraziyə 4 min kilometr uzunluğunda kabel çəkilmişdi)

“Panama” şlyapası da öz adını bu kanaldan, daha doğrusu, kanalın tikintisi zamanı fəhlələrin günəşdən qorunmaları üçün istifadə etdikləri baş geyimindən götürmüşdür. Yeri gəlmişkən, qeyd edək ki, bu papaq Ekvador əhalisinin milli geyim formasıdır.

Kanalın açılışınadək gəmilər San-Fransiskodan Nyu-Yorka gəlmək üçün 28 min kilometr məsafə qət etməli olurdular ki, bu kanal istifadəyə verildikdən sonra isə məsafə 3 dəfə azalmışdı.

Belə bir fikir var ki, yaxın dövrlərdə kanalın “əkizi” də tikiləcəkdir. Deyilir ki, növbəti kanal Nikaraqua ərazisində inşa ediləcək. Bu haqda layihə 2013-cü ildə hökumət tərəfindən təsdiq olunmuşdur. Ekoloqlar isə həyacan təbili çalır: kanalın tikintisi Nikaraqua gölünə həddən artıq ekoloji zərər vuracaqdır.

Türkay