Bu dəfə dilimizdə varlığını itirmək təhlükəsi ilə qalan iki sözdən yazıram.

Bu ifadələrin biri Şəmkir, digəri Qazax-Ağstafa bölgəsində, məhdud areallarda öz varlığını sürdürməkdədir.

Daha çox dialekt və şivə formasında yaşlı insanlarımızın ağız yaddaşında qalmaqdadır.

Hər ikisi əski türkçəmizin incilərindəndir və müəyyən mənada sinonimdirlər.

Söhbət "aylaqlanmaq" və "baytaqlanmaq" sözlərindən gedir. Hər iki ifadə özbəöz türkçə kökənlidir.

Hər iki sözün anlamı "avaralanmaq"dır. Amma müəyyən incəlikləri də var.

"Aylaqlanmaq" ifadəsi "işləməmək, heç bir iş görməmək, boş oturmaq" sözünün tam qarşılığıdır və bircə sözlə prosesin bütöv ifadəsidir.

Şəmkir-Samux bölgələrindəki tərəkəmə ağızlarında varlığını sürdürür. Hətta Orxon-Yenisey abidələrində də rast gəlmək mümkündür.

Şimali Makedoniyadakı türk kökənli tərəkəmələrin, yörüklərin dilində daha intensiv yaşadılır.

Örnək:
-İşin-gücün varmı, nə edirsən?
-İş-güc yoxdu, oturub aylaqlanıram...

"Baytaqlanmaq" isə boş-boş gəzmək ifadəsinin qarşılığıdır. Örnək:
-Gedəkmi, yoxsa sənin işin var?
-Sən get, mən hələ burada bir az da baytaqlanacağam.

Bu ifadə indi də Qazax-Ağsfafa yörələrində sıx-sıx işlədilir və gündəlik leksikonun əsas tərkib hissələrindəndir.

Düşünürəm ki, hər iki sözü ümumişlək ifadələrə çevirməliyik. "Aylaqlanmaq" və "baytaqlanmaq" ortaq türkçə üçün də yeridəyişdirilməz sözlərimizdən ola bilər.

Tural Turan
Şair-publisist

Onews.az